Od udanego portretu zależy właściwe oświetlenie. Jest to warunek, który należy spełnić, aby zdjęcie było nie tylko poprawne technicznie, ale po prostu dobre. Hiszpański fotograf Alberto Duran opowiada, na czym polega odpowiednie oświetlenie portretu pokazując różne schematy oświetleniowe.
Świat fotografii portretowej, a szczególnie tej wykonywanej w studio, od zawsze mnie interesował. To odpowiednie warunki oświetleniowe decydują o finalnym efekcie, oraz możliwości wydobycia unikalnych cech osoby fotografowanej.
Od kiedy pamiętam byłem olbrzymim entuzjastą twórczości Petera Hurleya czy Sue Bryce, jednak to “Reunión Flecha” (przyp. - warsztaty fotograficzne organizowane w Santander, Hiszpanii), gdzie miałem okazję poznać i zobaczyć jak pracuje Jon Usual odnowiło moje chęci do pogłębiania wiedzy w temacie fotografii portretowej oraz oświetlenia błyskowego.
Możliwość uczestnictwa w szkoleniach z zakresu światła błyskowego jest istotnym czynnikiem mogącym nam pomóc w realizacji drogi do bycia profesjonalnym fotografem. Jednak nawet gdy już opanujemy podstawy powinniśmy pamiętać o dwóch niezwykle istotnych sprawach, które pozwolą nam doskonalić warsztat:
- znajomość specyfiki materiału, z którym pracujesz,
- ciągła praktyka oraz eksperymentowanie, aż do perfekcyjnego opanowania każdego narzędzia pracy.
Poszukując dla siebie najlepszego narzędzia do pracy, przetestowałem różnego rodzaju zestawy oświetlenia studyjnego, od Starblitz aż po Profoto. Ostatecznie zdecydowałęm się jednak na Quadralite Reporter 360 TTL, którego ze względu na niezwykłą mobilność zamierzam używać zarówno w studiu jak i w plenerze.
Zapraszam Was do zapoznania się z kilkoma klasycznymi ustawieniami światła w fotografii portretowej. Toni jako wolontariusz zaoferował swoją pomoc przy ich testowaniu a ja mam nadzieję, że uzyskane efekty zainspirują Was do tworzenia lepszych zdjęć.
ŚWIATŁO BOCZNE (90°)
Źródło światła umieszczamy na wysokości twarzy, pod kątem 90 stopni względem naszego modela. Ten typ oświetlenia, tylko z jednym źródłem światła, pozwala na otrzymanie mocno zarysowanych cieni i jest idealny do akcentowania detali i zwiększenia dramatyzmu na zdjęciu. Twardsze światło uzyskamy pozbywając się powierzchni dyfuzyjnej (co można zintensyfikować pozbywając się kolejnej).
OŚWIETLENIE TYPU REMBRANDT (45°)
W tym schemacie oświetleniowym lampę umieszczamy pod kątem 45 stopni względem nosa naszego modela. Połowa twarzy na portrecie jest w lekkim półmroku, z charakterystycznym, delikatnym trójkątem światła na policzku. Dzięki takiemu ustawieniu źródła światła otrzymujemy efekt zwany Trójkątem Rembrandta - nazwa ta pochodzi od malarza, który używał tego typu oświetlenia twarzy modeli na swoich dziełach. Pomimo pozornej delikatności, łatwo uzyskać efekt pełen dramatyzmu.
W przypadku wykonanego przeze mnie zdjęcia źródło światła umieściłem wyżej, niż w klasycznym oświetleniu typu Rembrandt, jednak uzyskany efekt jest dla mnie w pełni pożądany.
OŚWIETLENIE TYPU LOOP
Zachowując poprzednie położenie lampy (45 stopni) podnosimy źródło światła do góry. Efekt, który uzyskamy stanowi połączenie pomiędzy Rembrandtem a oświetleniem typu "Butterfly".
Zakłada się, że gdy światło pada na większą powierzchnię skóra się wygładza, ale bez utraty pożądanych cieni, które są mniej lub bardziej miękkie, w zależności od użytego modyfikatora.
W moim przypadku, aby ułatwić porównanie, użyłem Octy wraz z powierzchnią dyfuzyjną.
Usytuowanie źródła światła w wyżej opisany sposób tworzy cień pod nosem, padający lekko pod ukosem względem źródła światła.
OŚWIETLENIE TYPU REMBRANDT + ŚWIATŁO BOCZNE
Wychodząc od schematu oświetleniowego typu Rembrandt możliwe jest złagodzenie otrzymanych za pomocą głównego światła cieni. Można to osiągnąć dokładając po zaciemnionym boku dodatkowe źródło światła z mniejszą mocą, jak na przykładowym zdjęciu. Użyłem prostokątnego softboxa Quadralite 30x120cm z powierzchnią dyfuzyjną oraz plastrem miodu (gridem), żeby móc skupić światło w pożądanym przeze mnie miejscu.
OŚWIETLENIE TYPU REMBRANDT + ŚWIATŁO TYLNO-BOCZNE
W portretach, gdzie zależy mi na podkreśleniu cech szczególnych fotografowanej osoby, lubię dołożyć światło kontrujące. W tym przypadku tylne światło znajduje się naprzeciwko światła głównego, moc obu lamp jest taka sama. Daje nam to możliwość odcięcia sylwetki od tła, zachowując jednak oświetlenie typowe dla schematu oświetlenia typu Rembrandt.
OŚWIETLENIE TYPU REMBRANDT + OBUSTRONNE ŚWIATŁO KONTRUJĄCE
Dodając trzecie źródło światła uzyskujemy dużą możliwość zmian otrzymywanych efektów przez proste modyfikacje mocy światła. Uzyskany efekt szczególnie znajduje zastosowanie w portretach komercyjnych oraz biznesowych.
OŚWIETLENIE TYPU BUTTERFLY
W przypadku schematu oświetleniowego nazywanego “Butterfly” źródło światła głównego umieszczamy od góry, przodem do naszego modela. Żeby wykonać zdjęcie aparat umieszczamy tuż pod źródłem światła, w tym przypadku pod Octą. Schemat oświetleniowy “Butterfly” zawdzięcza swoją nazwę efektowi, który otrzymujemy - pod nosem modela tworzy się cień, kształtem przypominający motyla. Z powodzeniem tego schematu możemy używać zarówno przy zdjęciach całej sylwetki, jak i tych bardziej ciasnych.
OŚWIETLENIE TYPU BUTTERFLY + OBUSTRONNE ŚWIATŁO KONTRUJĄCE
Poprzedni schemat oświetleniowy możemy urozmaicić dodając światło kontrujące (tylno-boczne), znajdujące się po obu stronach naszego modela, akcentując w ten sposób sylwetkę.
OŚWIETLENIE TYPU BUTTERFLY + ŚWIATŁO KONTRUJĄCE
Gdy używamy tylko jednego źródła światła kontrującego, możemy je umieścić za naszym modelem.
OŚWIETLENIE TYPU BUTTERFLY + BLENDA
W przypadku, gdy cienie pod nosem oraz oczami, uzyskane za pomocą światła skierowanego od góry, są zbyt mocne możemy je rozbić używając blendy położonej na kolanach naszego modela. Zastosowanie blendy jako powierzchni odbijającej pozwala nam również na dodanie dodatkowego bliku oraz rozświetlenie oka. Ten typ oświetlenia często używany jest przy portretach modowych lub portretach typu beauty - znajduje również zastosowanie w przypadku modeli, u których staramy się redukować zmarszczki na twarzy.
OŚWIETLENIE TYPU CLAMSHELL
Podobnie jak to miało miejsce w poprzednim schemacie oświetleniowym główne źródło światła umieszczamy od góry, a blendę zastępujemy dodatkowym źródłem światła. Pozwala nam to na stopniowanie efektu według naszych potrzeb. Oświetlenie tego typu często używane jest przy portretach modowych oraz beauty.
OŚWIETLENIE TYPU CLAMSHELL + ŚWIATŁO KONTRUJĄCE
Do poprzedniego schematu oświetleniowego możemy również dodać światło kontrujące, pozwalające na uzyskanie bardziej trójwymiarowego efektu oraz odcięcie modela od tła.
OŚWIETLENIE TYPU CLAMSHELL + OŚWIETLENIE TŁA
Nie bójcie się eksperymentowania z tylnym oświetleniem. Efekty mogą być bardzo oryginalne, zarówno dzięki zastosowaniu odpowiednich modyfikatorów (w tym przypadku snoot) lub poprzez dodanie kolorowych filtrów.
OŚWIETLENIE BOCZNE
Na zakończenie zostawię Was ze schematem oświetleniowym do którego nie została użyta Octa. Po dwóch stronach naszego modela umieszczamy dwa źródła światła bocznego, uzyskując efekt uwypuklający cechy szczególne naszego modela, zachowując jednocześnie zaciemnioną centralną część twarzy.
Jak można zauważyć możliwości jest tak wiele, jak ogromne są nasze chęci do eksperymentowania z różnorodnymi ustawieniami oraz źródłami światła. Każdy powinien dostosować je do swoich potrzeb i upodobań, zarówno używając światła błyskowego, jak i korzystając ze światła zastanego padającego przez okno.
Ponadto, każdy ze schematów oświetleniowych może się różnić zależnie od umiejscowienia modela względem lamp. Osobiście bardzo lubię eksperymentować na portretach en face, później bawiąc się z różnymi pozami patrząc jak rozkłada się światło na modelu zależnie od przybieranych póz.
Najważniejsze to wiedzieć jaki efekt możemy uzyskać za pomocą konkretnego ustawienia, by móc decydować jak będzie wyglądał portret modela.
Sprzęt użyty:
- Nikon D810
- obiektywy 50mm f/1.4 oraz 24-70mm f/2.8,
- główne źródło światła: Quadralite Reporter 360 TTL,
- Softbox Quadralite Octa 80cm,
- Softbox prostokątny Quadralite 30x120cm z plastrem miodu.
Tekst oraz zdjęcia: Alberto Duran
Model: Toni
